29 September 2012

झापड, जुत्ता, बुइं र कुर्सी

बिद्धालयमा समयमा 'घरकाम' (होमवोर्क) बुझाउन नसक्दा शिक्षकका दाहिने हातबाट गालामा तोरीको फूल देख्ने गरि झापड खाएका सम्झना शायदै लाई होला । शैक्षिक भ्रमण जनाका लागि होस् या पिकनिक जानाका लागि, राम्रा झोला किन्न होस् या बरफ् चुस्नका लागि गरीब घरमा पैसाको माग हुंदा उदेश्य पुर्तीका अलावा बाबु-आमाका हातले मिलेका झापड सम्झदा कसैका मन अहिले पनि कुंडिंएलान । पार्क र सपिङ मलमा प्रेमिकाले इच्छाएका बस्तु करिद नगरिदिंदा सोझो प्रेमीले प्रेमिकाको कोमल हातबाट पाएको झापड पनि कतिलाई सम्झना होला । वा, अर्काकी धनी छोरीलाई मन पराउने गरीबले पाएको झापड, अर्काकी प्रेमिकालाई मन पराउंदा पाएको झापड, खेतमा पानी लगाउन जांदा कुलो बिगारेकोमा सदिंयारेले हानेको झापड र जढ्याहा श्रीमानलाई बाहुको बिहे देख्ने गरि श्रीमतीले बजारेका झापडहरुका पनि सबैमा आ-आफ्नै कहानी होलान् । साथीले माया गरेर गालामा दिने मायालु झापड, प्रेमीले मायालु पाराले प्रेमीकालाई दिने झापड र जहानमा, घरमा, बिद्धालयमा, पाटी-पौवामा हुने झाप्दको खेल-खेलाई र हांसी मजाक साच्चै भएपनि त्यसले खासै चर्चा पाउंदैन ।

तर जनताको जीवनस्तर बढाउंने कसम खाएका झलनाथहरूलाई हजारौं मान्छेका अगाडी एउटा कार्यकर्ताले हान्ने झापडको अर्थे कति हुन्छ, यहां बताएर क होला र ? झलनाथलाई हल्लिने गरि हानिएको देबीप्रसादको झापड, झक्कु सुबेदीलाई भक्कुमार हानिएको कसैको झापड र शुशिल कोइरालालाई सुरुक्क भर्खरै हानिएको फोटो फ्रेमको झापड देख्दा असामन्य लागे पनि तिनैका कार्यकर्ताले भगवान माने जस्तै मानिने पार्टिका नेताहरूलाई एक पछि अर्को गरि लाठी र कुर्ची किन प्रहार गरेका छन् भन्ने कुरो ठुलो हो । माधव नेपाललाई पाउमा ढोग्नुपर्ने कार्यकर्ताले उचित सम्मान पाउंदैन भने भोलि सार्वजनिक कार्यक्रममा माधव नेपाललाई झापड हान्नु ठुलो कुरो होईन । माधव नेपालको पाउमा जबर्जस्त ढोग्ने कार्यकर्ताले भोली माधव नेपाललाई गालामा सामान्य छोए भने पनि धुलिराम कुटाइ खाने त आखिर ढोगाएइका ती पीडित कार्यकर्ता हुनेछन्, तिनलाइ भरौटेहरूले मरणासन्न हुने गरी पिट्नेछन्, जसरी हिजो प्रबेश बस्नेत पिटिए । हो, सार्वजनिक कार्यक्रममा आगन्तुक पाहुनालाई हात हाल्नु मर्यादा र नितिगत बस्तु भन्दा बाहिरको कुरो हो । तर पार्टीको सम्पत्तिमा आफ्नो एकाधिकार जमाउने, आफ्नै बोलवाला मात्र बढाउने, परिवारबादलाई प्रश्रय दिने, कामको नाममा गुटको पूजा गर्नेहरूलाई 'झापड' काफी हुंदैन । त्यो पनि एक प्रकारको आन्दोलन हो । सुधिने मौका सिकाउने पाठ हो । सार्वजनिक कार्यक्रममा सुरक्षा दिन नसक्ने फितलो प्रशासनलाई पनि दरिलो झापड हो । देबीप्रसाद र बस्नेत पार्टीगत बिरक्तताको आन्दोलनको प्रबेश पात्र मात्रै हुन् । छ/छ बर्षसम्म जनताको नाममा सिन्को नभांच्नेहरूलाई दीइएको खुल्ला चुनौती हो । भोलि यसैगरि गच्छदार, यादब र प्रचन्डहरू पनि झापड नखालान भन सकिंदैन ।

जसरी पार्टीको अरबौं रुपैयां उपेन्द्र महतोसंग हाइड्रो पावरमा लगानी हुन्छ, गोल्छाको जस्तापाता कारखानामा लगानी हुन्छ, चौधरीको चाउचाउमा लगानी हुन्छ अनि खेतानसंग बैंकमा लगानी हुन्छ त भने तिनीहरूको वास्तविकता बाहिर नखुलुन्जेल अब क-कसले झापड खान बांके छ, त्यो त समयले देखाउने कुरो हो । होईन भने कर्मठ कर्मचारी ब्रिन्दा हाडा मन्त्री महेन्द्र यादबको भ्रष्टाचारकी बाधक बनेर किन सरुवा भइन ? एउटा साथी भन्दै थिए, गच्छादारको एक दिनको कमाई एक करोड हुन्छ रे । नक्कली नागरिकता र पासपोर्टको मात्र पनि हिसाब गर्ने हो भने उनको कमाई एक दिनको करोड नाघ्छ रे । सुन्दा 'रे' लागे पनि वास्तविकता यहि हो । बरियतामा परेका एउटा मामुली प्रहरीको बढुवा किन महिना दिन रोकियो ? बाबुरामले ५४ करोड वा गच्छदारले ७३ करोड घुस खाने बहानामा बिचरा निबर्तमान प्रहरी प्रमुखले साबिकको बिदा पाएनन । राणा, राना, शमशेर र थापा जो आएपनि हामीलाई चाहिएको सुरक्षा हो । तर एउटा सुरक्षा प्रमुखको नियुक्तीको प्रसंग आधा अरब भन्दा बढीको मिलमोलाइमा बिक्छ भने नेपाल सरकारका खाली रहेका प्राय सम्पुर्ण संस्था र आयोगगका प्रमुखहरूको नियुक्तीको लागि गच्छदार र भट्टराईहरुका स्विस बैंकका बचत खाताका ट्रान्जेक्सन कति बढ्लान्, स्विस बैंकमा अन्तराष्ट्रिय रेमिट्यान्स प्रमुखलाई थाहा होला । यी र यस्ता अप्रासांगाकिक कथाहरूले बढवा पाइरहेको अन्यौलतामा हिसिला यमीका चुरीफिरी किन नबढुन ? उनैका दिदिहरू संस्थानहरुका प्रमुख हुनु सानो कुरै भएन । तर निरन्तर जनताका कसम खाएका इमान्दार कर्मचारीले कुनै अधिबेशनमा गच्छदारहरूलाई झापड हान्नु कुरो नौलो भएन ।

यहां बोल्नेहरूको आवाज थुनिएको छ । लेख्नेहरुका निप थुतिएका छन् । पढ्नेहरुका किताब च्यातिएका छन । सांचोबोल्नेहरू मुक्तिनाथ अधिकारीहरूजस्तै गरि रुखमा झुन्ड्याइएका छन् । सहि काम गर्नेहरुका छाती गोलीले पड्काइएका छन् । के झुन्ड्याएको शरीर हेर्न जनाअन्दोलनको उदाहरण सापटी लिनु पर्छ र ? नत्र त किन मेलम्ची ठेक्का रद्ध हुन्छ ? कुनै ठेकेदार कम्पनीले सम्झौता पत्र टेबलमा राख्नु भन्दा पहिले कति घुस दिनुपर्छ ? त्यो त पोखरा बिमानस्थलमा बुझाएको घुसको नजिर नै काफी छ । अब फेरि रद्ध मेलम्चीको पुनर्बाहालीको लागि कति करोड घुस छुट्याउने ? त्यो कसले खाने ? कहीले टुंगो लाग्ने र पानीको पाइप गाड्न सुरङ्ग खनिने ? काकाकुल जनताले पांच तारे होटलमा भोलि हुने 'मेलम्ची परियोजना ?'को बैठकमा तिनका टाउकेहरूलाई झापड हान्दा के बिग्रन्छ ? हरेक कुरोको बिकसित घटनाक्रम हुंदोरहेछ । इराकमा जर्ज बुशलाई झापड हान्न अल्छी लागेर ती पत्रकारले जुत्ता हानिदिए । संसारले हेरेको त्यो टी भी स्क्रीनले कुशल शिकारीले धनुवाण हाने जसरी बुशलाई जुत्ता हानेको सर्लक्क देखाइदियो, जुत्ता हान्दा बिचरा के सोचे होला, बुशले ? त्यो भन्दा लाजमर्दो कुरो केही हुन्छ र थियो ? समाचार र शक्तिले घटनालाई जसरी जता मोडेपनि दुनियांको शक्तिवाललाई जुत्ताको गोली प्रहार सानो तिनो इज्ज्तको सवाल होईन । बुझ्नेले जुन हर्कतले बुझे पनि हुन्छ । तर सामान्य भाषामा त्यो पत्रकारको मुटु सानो थिएन । भनिन्छ, जब मान्छेले मान्छेलाई मान्छे गन्दैन, तब मान्छेले मान्छे हुन मान्छेकै साहारा लिन्छ । तर मान्छेले मान्छे हुन झापड र जुत्ताको पनि साहारा लिने दिन आएछन अब । र त आफ्नो गुम्सिएको रिस पोख्न पत्रकारले जुत्ता हनिदियो । हाम्रा नाममा कसमा खाएका ती ६०१ 'भत्ते' हरूलाई भोली कथमकदाचित हुने चुनाबको भतेरमा हजारौंले स्वागत स्वरुप जुत्ताका माला लगादिए ठुलो कहानि नहुने भो अब । साझा बस बिलायो, गच्छदारको अग्नि यतायातले किन दिनानुदिन नयाँ बस थपिरहेको छ ? दुर्-संचार डुबिसक्यो, किन संचालक थाहा नभएको एनसेलले एकछत्र राज गरिरहेको छ ? बाबुरामको गाउंको र दक्षिण एसियाको ठुलो गोरखकाली टायर बन्द हुन लाग्यो, किन महिन्द्राको टायर कन्टेनरका कन्टेनर आयत हुन्छन् ? बनका सारा जडिबुटी सकिए, किन यार्सागुम्बाहरू बेच्न गच्छदारका भरौटेहरुका ट्रक रातारात भारत जान्छन ? गोर्खे खुकुरीको शान मासियो, हरेक पार्टीका भिजिलान्तेहरू कसरी थ्री नट थ्री पकेटमा बोकी हिड्छन ? चौध घण्टा लोड्सेडिङ हुन्छ, किन कालीगनडकी र मर्स्याङ्दीको पानीमा राजनीति हुन्छ ? जीबनजल छैन, किन आफैले खाएको गरीबको धुरी उडाउने रवाफ देखाउंदै ४ लाख खर्च गरेर प्रधानमन्त्री जुम्ला जान्छन ? क्यान्सर भएर जगदिश घिमिरे मार्न लागि सके, नारायणकाजीको उपचारको लागि केटी पी ए सहित जापानमा ४ करोड सरकारी ढुकुटी रित्याइन्छ ? गरिबका घरमा भुटुन छैन, किन प्रचन्डका टाउकामा जेल टल्किन्छन ? राउटेलाई एकसरो लुगा छैन, किन शेरबहादुरलाई छाकै पिच्छे बियर चाहिन्छ ? झमक घिमिरेलाई लेख्न मसी छैन, १ किलोमिटर परै फ्रान्सेली अत्तरले किन झलनाथ बासाउंछन ? दशैंमा पाहुना पाछा सम्याउन गरीबको हैसियत छैन, किन सुजाता इटलीमा करोडको झोला किन्छिन ? यस्तै असमानताले जब जागजेहर गर्ने मैदान पाउंदैन, तब त्यहि असमनताका भुक्तभोगीहरू मैदानबाटै गोल्ड्स्टार जुत्ता र पायल चप्पल नेताहरुका मुखमा हान्न पछि पर्दैनन ।

आफूलाई क्रान्तीका नायक भन्नेहरू कार्यकर्ताका बुइं चढेर खोला तर्छन । झलनाथले प्ररायु संघका कार्यकर्ताको बुइं चढेर खोला तरेको सबैले देखे । अर्जुननरसिंहले नुवाकोटको खोला पनि त्यसरी नै तरे । तराइमा यादब र गच्छदारहरूलाई त भारतीय ट्रयाक्टरले ने खोला तारिदिन्छ क्यार ! प्रचन्डजीलाई बुइ चढाउनेहरू कति-कती ! मुस्ताङ वारी पार्क गरेर सुरक्षाकर्मीका लावालस्कर सहित राउटेको घरमा भात खा'को जनबाद र कम्युनिज्म देखाउन भट्टराई बुइ चढे । आखिर यो ढोंग किन ? समाजबादको लागि जीवनको सर्बश्व दिएको भनि नथाक्ने कांग्रेसीहरू एउटा खोलो तर्न सक्दैनन ? त्यसो भए लौह पुरुष गणेशमान जेलको ढलबाट कसरी बाहिर निस्के त ? १५ हजार नेपालिको रगतको खोलो बगाएर संसारको अलौकिक क्रान्ती गरेका र गोरखा जेल ब्रेक गरेका कार्यकर्ताका नेताहरु खोलो तर्न सक्दैनन ? जनताको रगतमा होली खेल्नेहरु, हिलोमा पाइला राख्न सक्दैनन ? के हिलो र खोलोमा टेक्दा प्रचन्डको ३ लाख पार्ने घडिमा पानी पस्छ ? कस्तो चिमचिमे घडी उपहार पाएका रहेछन् तिनले ? पानीमा पाइला राख्दा प्रचन्डको ४ लाख पार्ने खाटमा सेप लाग्छ ? जुका टांसिन्छ ? झलनाथको अत्तर पानीले चिस्याउछ ? के सीको कपाल पानीले तालु बनाइदिन्छ ? पसिनाले डुङ-डुङ गनाउने यादब र गच्छदारहरूलाई त पानीले फ्रेश गराइदिनु पर्ने हो । तर पनि हामी खोला तार्ने बाहानमा यिनीहरूलाई किन बुइ चढाउंछौं ? त्यति सस्तो छ, हाम्रो बुइं ? हाम्रो इमान ? त्यति नालायक पिठ्युं हो हाम्रो ? भ्रष्टाचार र लाचारहरूलाई बुइंमा राखेर दासताको असली 'भरौटे' भएका छौं, हामी । नेताको पहुंचमा पुग्ने विश्वाशपात्र न हो कांध थापी आउने, तिनलाई बोक्न । एउटा हैसियतवाला कार्यकर्ताको हबिगत त यसरी भरौटेको पारा हुन्छ भने, नेतालाई ईन्द्र भगवान जस्तो मान्ने अबुझ सर्बसाधारणको बुझाई के होला ? राष्ट्रियता र आन्दोलनको नाममा धेरै बर्षहरू दियौं हामीले । अवसर दियौं, भत्ता दियौं, खानलाई भनेर छानी-छानी मन्त्रालय दियौं, मेलम्ची दियौं, सुस्ता दियौं, कालीगन्डकी दियौं, संगसंगै खोलेको थाइ एयरलाइन्स हेरेर आंशु झार्दै नेपाल वायुसेवा निगम दियौं, आयल निगम दियौं, प्रहरी प्रशासन दियौं, दूर्-संचार र केही त बांकी छ अब सिध्याउन । सत्र हजार बुवा-आमा, दाजु-भाइ, दिदि-बहिनी र नावालक दियौं, गोला बारुद दियौं, साथमा भा'को बन्दुक दियौं र हातमा भा'को पौरख दियौं । हामीले के दिएनौं र ? र यिनीहरूले हामीलाई त्यस्तो के दिए, जसको पुरस्कार स्वरुप अब बांकी रहेको एउटा कांध पनि दिंदैछौं ? सुन्दा, देख्दा र पढ्दा क्रान्तिकारिता लागे पनि पाउंन्जेल कसैले कांध दिन्छ, जसले धोका खान्छ उसले झापड दिन्छ अनि जुत्ताले झटारो हान्छ ।

झक्कु पनि झुक्किदैनन अब, झलनाथलाई चेत आयो नै होला । तर क्रम सकिएको छैन । अस्ति भर्खर एमालेका कार्यकर्ताले एउटा केन्द्रिय नेतालाई गोरखामा मोसो दल्दिए क्यार ! र यिनिहरुका गन्तब्य भनेका केबल कुर्सी रहेछन् । आफूले त पाए-पाए । अरुलाई दिदैंनन । भतिज, काका, सासु, साला र सालीहरू यी सबैका पार्टीमा आसिन छन् र आश्रीत छन् । श्रीमती र छोरा छोरी त हकदार नै भए । हामीले सर्वश्व दिए पनि यिनको सर्वश्व कुर्सी मात्र रहेछ । तर गुलियो पनि बढी खायो भने तितो हुन्छ । तिनीहरू बस्ने कुर्सी नै तिनिहरुका टाउकामा बजारिन थालेका छन्, आजकाल । हो आजकाल, आजकाल तिनका पार्टीका सम्मेलनहरुमा कुर्सी हानहान छ । बालाजुमा आफु-आफु कुर्सी हान्दै भाइहरू छुट्टिएर बसेका छन् । हिसाब-किताब प्रतिशतमा मिलाउने सम्झौतामा कुर्सीको लहरो हल्लिएको छ । अरबौंको हिसाब-किताब त कसरी मिल्ला र सजिलै ? भोलि कसको टाउको फुटेको पढनु पर्ने हो, त्यहि छ पिरलो । कारोबारमा नमिलेको उकालीको कुर्सी झगडा सानु बाटो छा भिरालो -- । भाई भाइको कुर्सीले के देखाउने हो, यहि छ पिरलो । कुर्सी झगडा होईन भने, ने बि संघको सम्मेलन किन गर्न सक्दैन, कांग्रेस ? एमालेको अनेरास्वबियुको हानथाप र परशुरामहरूको बोलवालाले स्थगित भएको धेरै भएको छैन । माओबादीहरुका जबस सम्मेलन पुरै स्थगित छन् । भाइ-भाइको कुर्सीरुपी अंश र पैसाको हिसाब-किताबको लेखा जोखाले कट्टेल र पन्तका भारदारहरू बिच हानथाप छ । भट्टराई र दाहालहरू त ठुलै खालका हिसाब मिलाउनेहरू भए । यी यस्ता मेसोमा गगन थापाहरू हराएका छन् । रबिन्द्र अधिकारीहरू सेलाएका छन् । हेमराज भन्डारीहरू ओइलाएका छन् । लेखनाथ न्यौपानेहरूलाई लत्त्याइयो । बिश्वप्रकाश शर्माहरू हराए । आशाका भांटाहरू पनि टांट पल्टिएपछी तिनीहरू पनि कुर्सीको लागि दगुरेको प्रमाण हुन्छ । होईन भने, हिजो गोदावरी रिसोर्टको न्यानो कोठा, चिसो चुस्की र पिरो चिकेन चिल्लीको बिरोध गर्ने थापा, अधिकारी र भन्डारीहरू अनेक बहानामा किन गोदावरी कुंदिरहेका छन् ? काम नभए हरिबंश र मदन दाइले जस्तै कुरिलो खेती गरे भैहल्यो । कुर्सीको लागि राजनीति होईन भने बिस्वप्रकाशजीले लेख्नुभएको गीतमा फिल्म नपाएर धिरेन शाक्यले झैं म्युजिक भिडियो खेले भैहाल्यो । इमान्दार नेताले इमानको राजनिती गर्न सकेन भने मरेर पनि आज बि पी को नाममा कहां धूप बलेको छ र ? मदन भन्डारीको जबज खै ? मनमोहनको आफ्नु गाउं-आफैं बनाउन को लागेको छ ? पुश्पलालको अस्तित्व खोइ ? बर्षमा एक दिन शालिकमा टाउकेहरूले फूल अर्पण गरेर हुन्छ र ? त्यत्रो शाशन गरेर बिद्धा भण्डारीले आफ्नो श्रीमानको हत्यारा पत्ता लगाउन के गरिन ? झापा आन्दोलन गर्ने सी पीको हालत हेरे हुन्छ । पन्चायतताकाका निर्णायक बार्तावाल राधाकृष्ण कहाँ पुगे, पुगे ! जातियताको नाममा गोरेबहादुरले राजाको हातको टीका लाएसरीको राजनीति के राजनीति ? एन जी ओ खोले हुन्छ । धन्न अनुराधा कोइराला, रबिन्द्र मिश्र, पुश्पा बस्नेत, दिलशोभाहरूले इज्जत राखिदिएका छन र नेपाली भन्न पाइएको छ । रचनात्मक कामको लागि इमान्दारिताको राजनैतिक पापड नमोलिए, केबल कुर्सीका लागि लटारो रहिरहे झापड्, जुत्ता र थाकेका बुइंहरुले भोलि फेरी-फेरि के गर्लान्, के गर्लान ! अस्तु ।
Read more >>

07 July 2012

त्यो नभए'सी !

आफ्नाहरू टाढा हुन्छन्, नाता टुट्दै जान्छ,
हात रित्तो हुदैं जान्छ, यहां त्यो नभए'सी,
कथाहरू लेखिन्छन्, कबिताहरू कोरिन्छन्,
बबिताहरू रिसाउंछन्, त्यो नभए'सी ।
ताप्के सुक्छ, कराइ डढ्छ, कसौडीको के हाल ?
चामल पनि भुसुन हुन्छ, त्यो नभए'सी,
चाहहरू मर्दारहेछन्, सपनाहरु झर्दारहेछन्,
हेला सबले गर्दारहेछन्, त्यो नभए'सी ।
सुन पित्तल हुंदोरैछ, सम्झि मन रुदोंरैछ,
बचनले छुदोंरैछ, यहां त्यो नभए'सी ।
झुपडी चुहिंदोरैछ, खुपडी नि कुहिंदोरहेछ,
आशाहरू तुहिंदोरहेछ, त्यो नभए'सी !
आफ्नाहरू टाढा हुन्छन्, नाता टुट्दै जान्छ,
हात रित्तो हुदैं जान्छ, यहां त्यो नभए'सी  ।

Read more >>

25 June 2012

एक टुक्रा

निस्कपट अंधेरी रातमा निद्राको प्रबाह नगरि
शितल जुनलाई पर्खिबसेको छु म ।
बाटो वरपर चराको चिर्बिर चिर्बिर बिच
एउटा कोइली एकतमासले रोइरहेकी छ,
उसको पिडाको रोदन सहन नसकी
संगितको धुनलाई पर्खीबसेको छु म ।
अनकन्टार मरुभुमी परदेशको ठाउंमा
छिचोलेल्ला भन्छु रात एक्लै टोलाउंदै,
यो आंतलाई कसैगरी नसकेसी बुझाउन
प्रभुको सगुनलाई पर्खिबसेको छु म ।

Read more >>

20 March 2012

श्रद्धान्जली गिरिजाबाबु :


“प्रजातन्त्रको लडाइंमा कसैको हार हुदैन सबैको जीत हुन्छ। मेरो इच्छा छ कि अब मैले जस्तो जीवनभरिनै भावि पुस्ताले प्रजातन्त्रकालागि लडिरहन नपरोस।“ --- गिरिजा प्रसाद कोइराला

स्वतन्त्रताका लागी आफ्नो जीवन भर प्रजातन्त्रका लडाई लडेका लोकतान्त्रिक आन्दोलनका शिर्ष सेनानी, निर्भिक र दृढनिश्वयी राजनेता श्री गिरिजा प्रसाद कोइराला को दोश्रो बार्षिकिको पुण्य तिथिका अबसरमा दिबंगत आत्माको चीर शान्तीको कामना गर्दै हार्दिक श्रद्धान्जली !!!

लोकतान्त्रिक आन्दोलनका नेता शिखर पुरुषको अभाबले गांजिरहेको मुलुकमा उनको सपना साकरका लागी, संबिधान निर्माण र नयाँ नेपाल पुन:स्थापनाको लागि बल मिलोस । श्रद्धान्जली गिरिजाबाबु !
Read more >>

19 March 2012

प्रवासमा संघ-संस्था : रहर, टकराव र होडबाजी :


एउटा साथी भन्दै हुनुहुन्थ्यो, 'सात बर्ष अगाडी हामी आउंदा जम्मा तीन जना थियौं, यो भेगमा । चाडबाडको बखत एउटा दिदीले खाना खान बोलाउंदा नेपालमा आमाले खुवाएको याद आउंथ्यो । तर समयको यो अन्तरालमा म बसेकै अपार्टमेन्टमा १२ परिवार बस्दा एकापसमा बोलचाल छैन ।' यस्तो छ, नेपाली समाज । एउटै घरमा धेरै जना बस्दा आपसमा कटुता हुनु ब्यक्तिगत कारण होलान् । तर यो ध्रुबसत्य हो कि, अपवाद बाहेक प्रवासमा नेपाली समुदाय 'एक' भएको उदाहरण ज्यादै न्युन छन । न्यूयोर्कमा सबैभन्दा पहिला आउने कुनै शेर्पा नेपाली हुन या बाल्टिमोरमा पहिला आउने कलाकार, सान्फ्रान्सिस्कोमा सबैभन्दा पहिला आउने कुनै राजनितिज्ञ होउन या लस एन्जलसमा पहिला आउने कुनै ब्यापारी, भर्जिनियामा सबैभन्दा पहिला आउने पत्रकार होउन वा कोलोराडोमा आउने साहित्यकार होस् या एटलान्टामा पहिला आउने खेलाडी नै किन नहुन्, ती सबैमा मेरा साथीका जस्तै 'याद्' र अहिले नेपाली समुदाय बीचको खिचातानीको कथा बराबरी होला ।

एएनए भन्ने संस्था जन्मियो, जसलाई धेरैले एमालेकरण भयो भने । करण र करणी जुन बिल्ला भिराए पनि प्रत्यक बर्ष 'जांडको झगडा' जस्तो बहु-चर्चित काम भन्दा त्यसले केही गर्न सकेको छैन । गत सालको 'बोस्टन कान्ड' अहिले पनि अदालतमा बिचाराधिन छ क्यार । ब्यक्तिगत लान्छाना र झगडाले एएनए कहिल्यै सफल हुन सकेको छैन । अहिले फेरि एउटा संस्था नबिकरण भै 'मान्यता प्राप्त पून:स्थापना' भएको समाचार हामीले छापेका छौं भने हिजो फेरि 'त्यसलाई सहयोग नगरिने' बक्तब्य आएको छ । धेरै कालदेखी सुनिआएको संस्थाको यो हबिगत छ भने हिजो जन्मेका र भोलि 'रिसमा' जन्मनेहरूको हालत के बताइरहनु पर्ला र ?


ए एन एस नामको अर्को संस्था छ, जसका अमेरिका भर शाखा छन रे ! तर शाखाको वरपर पद नपाएका 'बांकी'हरूलाई पद दिलाउने भन्दा त्यसले कुनै सिन्को भांचेको थाहा भए मरि जाम । अमेरिकामा जन्मेको सबैभन्दा पुरानो नेपाली संस्था रे । एउटा पाखो बारी नजोती बुढो भएको गोरुको के अर्थ ? होच्याएर कसैलाई केही भन्नुको अर्थ यो होईन कि, अमेरिकामा जन्मेर कुन चाहिं संस्थाले के गरेका छन् ?, यसको लेखाजोखा गर्न पनि कुनै संस्था शायद भोली जन्मिएला ! बाल्टिमोरमा जन्मेको संस्था होस् या कोलोराडोमा । टेक्सासमा जन्मेको होस् या क्यालिफोर्नियामा । जन्मे देखि को माथी जाने र कसलाई त्यसमा पदपुर्ती गर्ने भन्ने कार्य यो देशमा पदमा रहेका, मनोनित हुंदै गरेका, आश्वाशन पाएका वा पद पाउने सपना देखेका सबैलाई थाहा भाको कुरो हो । उता संस्थामा ११ जना कर्यसमितिका सदस्य हुन्छन भने त्यसमा ३५ जना बोर्ड अफ डाइरेक्टर । ती पनि नाता पर्ने वा ब्यक्तिको भोलिको फाइदाका लागि हिजो आएका नबिनतम बुद्धिजिबी !

संस्थाहरुमा ५० प्रतिशत सभापतीहरू स्वघोशित छन्, जुन संस्थाको जन्म भएदेखी आजसम्म कानुनत: अधिबेशन भएको छैन । त्यस्ता धेरै ससंस्थाहरू छन्, ती स्वघोशित सभापतीहरूले कसैलाई माथी जानै दिदैनन । अधिबेशनको कुरो गर्‍यो भने नयाँ सांस्क्रितिक कार्यक्रमको आयोजना गर्छन् र शम्भुजीतको गुणगान गाउंछन । जानी-नजानी अन्जु पन्त संग गजल गाउंछन त कर्णदाससंग स्वदेश गान । केही नपाए कुनै चलचित्र देखाइदिन्छन्, अनि बश बैधानिकता छांयामा । कसैको पालो आउंछ भनि नचिताए हुन्छ । त्यस्ता धेरै संस्थाहरू छन्, जसको अधिबेशन भैहाल्यो भने पनि सभापती को बन्ने सवालमा राजनीति शुरु हुन्छ । इमान्दार र काम गर्ने सधैं छांया परेको र चाकरीको गतिलो 'सुट' लगाउने माथी गएको कुरा बहुसंख्यक संस्थामा फस्टाएकै कुरो हो । मनोनयन पछि चुनाब हुने बखत आइलाग्ने राजनीति र खुडां हानाहान सबैले सुनेकै कुरो हो । ए एन ए को बोस्टन सम्मेलन, स्थगित टेक्सासको नेपाली समाज यसका अर्का उदाहरण हुन ।

जनसम्पर्क समिती नामको नेपाली कांग्रेसको भनिने संगठन, लापारबाहीको सबैभन्दा उत्तम नमुना हो । यसो भनिरहंदा, अमेरिका पत्रकारिता र 'असल राजनिति' गरिरहने सेवकहरुलाइ गार्हो पर्ला ! बिडम्बना, असल राजनीति गर्ने तो "टीके नेता' बिसंगती र चाकरीको बिरुद्धमा बोल्ने शाहस कहिल्यै गर्दैन । शुशिल, शेर बहादुर वा रामशरणहरू आउंदा त यो र त्यो रिसाउला भनेर बोल्दैन भने, डकार्न जाने कुनै भोजमा पनि आफ्नै संगठनको बैधानिकता र अस्सली कामको बात मार्ने हिम्मत गर्दैन । कसलाई छिर्कने हाल्ने, शाखामा कसको चाकरी गरे पद पाईन्छ भनि अंक गणित गर्ने, दाजुको चाकरी गरेर संगै काम गरेकाहरूलाई पछाडि धकेल्ने बिज गणितको खेस्रा गर्ने धेरै उदाहरणहरू छन् । फलस्वरुप, अमेरिकाभरीको बिबाद मिलाउने जिम्मा पाएका 'ती कानुनबीद्' जी सी ले राजिनामा दिंदा समेत नामको लागि फलानो समोतीको अध्यक्षको धाक भनि बेला-बेलामा सुन्नमा पाइछ । होईन भने, अमेरिकी कानुन जानेका टाउकाले राजिनामा दिएपछी बैधानिक बाटोका अलावा पैंजोरीका अनेकन भोजहरू किन ? यति हुंदा नि, अमेरिकामा राजनीति गर्ने पत्रकारहरु बोल्ने जमर्को गर्दैनन । बरु, टाइ लगाएर अबैधानिक भेलाहरुका 'लाइव्' अपडेट गर्छन्, फेसबूकमा त आफनै साइटमा ।

यसैले प्रवासमा नेपालीका नाममा धेरै संस्थाहरु उदेश्यले होइन, रहरले खुलेका छन् । अरुले खोलेको देखेर बिना दर्ता जम्मा भएका संस्थाहरूले जुनसुकै नारा दिए पनि गर्न सकेका केही होइनन । त्यसो त दीनबन्धु पोखरेलले न्यूयोर्कमा लगाएको पुराणमा बोलिएका असी हजार डलर खोइ ? बोस्टनमा गत बर्ष घोटला गरिएको १ लाख डलर खोइ ? नेपालमा सहयोग दिलाउने नाममा दाताहरूले दिएका डलरका अरु बिटाहरू खोइ ? ब्यक्तिले नेपालमा अस्पतालमा लगानी गरेको छ, आफ्नो मुनाफाको लागि बित्तिय संस्थामा लगानी गरेको छ, चितवनको प्लटमा संस्थाको नाममा उठेको पैसा लगानी भएका छन् । त्यो कुनै संस्थाको जिम्मेवार पदवाला बोल्न सक्छ ? त्यसैले, एउटा समाजमा एउटै संस्थाको नाममा धेरै राम्रा सामुदायिक कार्य हुन सक्ने अबस्थामा पनि संस्थाहरु 'रहर'ले खुलेका छन् । भर्जिनियामा खोलिएक तर बन्द हुन लागेको ? मन्दिर बचाउन कुन संस्थाले लगानी गरेको छ ? कति आशा लिएर परदेशको मन्दिरमा ढोग्न जाने सादु भक्तालुले मन्दिर बचाइदिने बाचा गरेको छ ?


यसैले राम्रा काम गर्ने केही संस्था नभएका होइनन । पंक्तिकार प्रवासको 'ज्योतिश' बन्न खोजेको होईन । एउटा नेपालिको नताले देखेका कुरा लेख्न खोजेको मात्र हो । तर यहां त्रासको राज छ । कुनै संस्थाको बिचल्ली कसैले लेखिदियो या बोलिदियो भने त्यसलाई बहिश्कार गर्ने चलन र उदाहरण पनि यी आँखाले देखेका छन् । राम्रा उदेश्यले अभिप्रेरित संस्थाहरू नभएका होइनन्, तर त्यो पुरै चोखो कदापी छैन । ती संस्थाका सदस्य हुनका लागि 'क्राइटेरिया' चाहिन्छ रे, धनी हुनुपर्छ रे । चन्दा दिन सक्नु पर्छ रे, अंरिकामा घर हुनु पर्छ रे वा दुई वा त्यो भन्दा बढी 'बिजनेश' हुनुपर्छ रे । त्यस्ता धेरै संस्था छन्, जहाँ ब्यक्ति ब्यक्ति बिचमा टकराव छा । उदेश्य बिशुद्ध भए पनि गराइमा पुर्णता छैन । नातावाद र राजनीति घुसेको छ । पहुंचवालाहरूको बोलवाला छ । पदमा कुनै लेखाजोखा छैन् । शक्तिवालाको सिफारिशमा नेपाली प्रमाण्-पत्रको भरमा नियुक्ती हुन्छ वा कसैलाई माथी आउन नदिने बाहानामा सधैं लात हानिन्छ । यी र यसरी बिक्रिती र अस्पस्ट पंठोजोरीले नेपालीका नाममा खुलेका संस्थाहरू सहि गन्तब्यतिर जना नसकेका जस्तो लाग्छ । त्यसो त कोहि केही पद नपाएपछी लेख्छन्, बोल्छन, सबैलाई भन्छन वा खोक्छन । कोहि सत्य यो हो भनेर किटान गर्न भन्छन् । कोही संस्थाहरुका भलो चिताउन गफ गर्छन् । संस्थाहरुका शुभ-इच्छाले लेखिएका यो हरफहरुमा कसैको बिमती नहोला । भए जय नेपाल ।
Read more >>

09 March 2012

एक टुक्रा

कर गरि मरिहत्ते बस्छु भन्दा मैले 'गो' भनिन,
रहर गरि मनले तिनका देखाउंदा 'भो' भनिन ।
पोल्टाभरी दिन्छु लिने भए भन्दा 'नो' भनिन,
तिम्रै हुं भनि कसम खांदा सदा तिमी 'को' भनिन ।
Read more >>

06 March 2012

रंग पर्वको शुभकामना !


रंगहरूको पर्ब "होली-फागु पुर्णिमा"को उपलक्ष्यमा यहांहरू सबैलाई मंगलमय शुभकामना !
सात बर्ष भैसकेछ, स्वदेशमा फागु नखेलेको । परदेश, परदेश र परदेश । खप्परमा परदेश लेखेपछी फागु लगायतका अनेकौं आफ्ना प्यारा चाडहरू छुटेका छन् ।

एक टुक्रा :

खप्परमा लेखिएको परदेशले धेरै कुरा छुटेका छन,
प्रश्नका खातहरूले बोदो दिमाग भुटेका छन ।
कमाउने आशमा हातहरूले यहां गिट्टि कुटेका छन,
सम्झनाका सिरानीले मीठा सपना लुटेका छन ।
केलाउंदा बिगत आफ्नै आंशुले दिल चुटेका छन,
प्राप्तिका अभिलाशामा मेरा भाग्य फुटेका छन ।

यस्तै छ जिन्दगी । पिर बोकी बाटामा हिड्दा छेवैमा फुलेको रंगिन फुलले मन नाई भुरुङ्ग हुन्छ । निद हरामको रातमा छेउको रेडियोमा बजेको गजल कति आनन्ददायक हुन्छ ! यसरी नै जहाँ हामी भए-रहे पनि यो रंगिन बसन्तले खुशी र उमंगको उल्लासमय रंगिन बहार ल्याओस, यहांहरू सम्पुर्णलाई मंगलमय शुभकामना !!!
Read more >>

01 March 2012

आहा मेरो देश !


संबिधान बन्ने लालशामा हाम्रो आश सपनामै बिलाइदिन्छ,
भ्रश्टाचारीलाई सफाइ दिन सरकार दाहिने हात मिलाइदिन्छ ।
जनतालाई राहत भनि देश अन्धकार लोडसेडिङ दिलाइदिन्छ,
बच्चा झिक्न जाने सुत्केरीको डाक्टर गुप्ताङै सिलाइदिन्छ ।
Read more >>